Yeme Bozuklukları: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Yeme bozuklukları nelerdir?
Yeme bozuklukları, bireyin yeme alışkanlıklarını ve beden algısını olumsuz etkileyen ciddi zihinsel sağlık problemleridir. Çoğu zaman, bu bozukluklar yalnızca fiziksel sağlığı değil, duygusal ve sosyal sağlığı da tehdit eder ve geçmiş dönem yaşam olayları ile ilişkilendirilir. Yeme bozuklukları her yaştan, cinsiyetten ve inançtan insanları etkileyebilir. Yaygın yeme bozuklukları arasında anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu (BED) yer alır. En yaygın yeme bozukluğu anoreksiya nevrozadır.
Yeme Bozukluklarının Nedenleri
Yeme bozukluklarının ortaya çıkmasında birçok faktör rol oynayabilir. Yeme bozukluklarının en temel sebebi geçmiş travmatik yaşantılardır ve kişinin kesinlikle psikolojik tedaviye ihtiyacı vardır. Şimdi biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlere bakalım.
Biyolojik Faktörler: Genetik yatkınlık, ailede yeme bozukluğu öyküsü olması veya beyin kimyasallarındaki dengesizlikler, yeme bozukluklarına eğilim geliştirebilir.
Psikolojik Faktörler: Depresyon, anksiyete, düşük özgüven ve mükemmeliyetçilik gibi psikolojik sorunlar, yeme bozukluklarına zemin hazırlayabilir. Özellikle beden algısıyla ilgili bozukluklar, bu durumun temelinde yatar.
Çevresel Faktörler: Medya, toplum baskısı ve sosyal normlar bireylerin dış görünüşleri üzerinde yoğun bir baskı hissetmelerine neden olabilir. Ayrıca travmatik yaşam olayları, çocuklukta yaşanan zorluklar ve zorbalık gibi faktörler de yeme bozukluğu riskini artırabilir.
Yeme Bozukluklarının Belirtileri
Yeme bozuklukları, bireylerin günlük yaşamını derinden etkileyebilir. Yeme bozuklukları birçok psikolojik rahatsızlıklar birlikte görülür. En çok depresyon ile birlikte gelişir. Aşağıda yaygın belirtilerinden bazıları yer alıyor:
Anoreksiya Nervoza: Kişi aşırı kilo kaybeder, açlığa rağmen yemek yemeyi reddeder ve ciddi bir kilo alma korkusu yaşar. Kendini aşırı zayıf hissetse bile kilolu olduğuna inanabilir.
Bulimiya Nervoza: Kişi tıkınırcasına yedikten sonra bu durumu dengelemek için aşırı spor yapma, kusma veya laksatif kullanma gibi davranışlara başvurur.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu: Kişi kontrolsüz bir şekilde büyük miktarlarda yiyecek tüketir, fakat bulimiyada görülen telafi edici davranışlar bu bozuklukta görülmez. Bu durum genellikle aşırı kilo almaya neden olabilir.
Yeme Bozukluklarının Tedavisi
Yeme bozukluklarının tedavisi, genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve bu süreçte birden fazla profesyonelin yer alması önerilir:
Psikoterapi: Yeme bozukluklarının tedavisinde en etkili yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapidir (BDT). Bu terapi, bireylerin sağlıksız yeme alışkanlıklarını ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler. Psikoterapi en temel psikolojik tedavi yöntemidir. Yeme bozuklukları sadece ilaç tedavisiyle iyileşmez.
Beslenme Danışmanlığı: Bir beslenme uzmanıyla çalışmak, dengeli ve sağlıklı bir yeme planı oluşturmak açısından önemlidir. Bu süreçte kişinin sağlıklı bir kiloya ulaşması ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazanması hedeflenir. Psikolojik tedavi olmadan etkili olmaz.
İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, özellikle depresyon ve anksiyete gibi eşlik eden ruhsal bozukluklar varsa, ilaç tedavisi de önerilebilir. Daha çok eşlik eden depresyon için ilaç tedavisi uygulanır.
Destek Grupları: Yeme bozukluğu olan bireylerin destek gruplarına katılması, yalnız olmadıklarını hissetmeleri ve deneyimlerini paylaşmaları açısından faydalı olabilir.
Yeme bozuklukları, hem fiziksel hem de zihinsel sağlık üzerinde ciddi etkileri olan karmaşık durumlardır. İşinde iyi bir psikolog ile çalışmıyorsanız her aşamada umudunuz azalacaktır. Yeme bozuklukları psikolojinin en ağır rahatsızlıklarındandır. Ancak erken tanı ve doğru tedavi yöntemleri ile bu bozuklukların üstesinden gelmek mümkündür. Eğer siz ya da tanıdığınız biri yeme bozukluğuyla mücadele ediyorsa, bir uzmana başvurmak ilk ve en önemli adım olacaktır.
